Parazitolog Doktor Öğretim Üyesi Fatma Cevahir Uyardı

Kurban Bayramı’nda kesilen hayvanların hastalıklı organ ve dokularının çevreye atılması veya köpeklere yedirilmesi halk sağlığı açısından hayati risk oluşturan ‘kist hidatik’ hastalığına sebep olabilmektedir. İnsanlarda en çok karaciğer ve akciğeri etkileyen hastalık dalak, böbrek, beyin ve kalp gibi birçok organda da kist oluşturabilir ve kistlerin patlaması halinde ölüme sebep olabilir. Halk arasında ‘kist hastalığı’ olarak da bilinir. Kist hidatik hastalığı, hem insan hem de hayvan sağlığına zarar veren, ülkemizde ve dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu olan zoonotik bir paraziter enfeksiyon hastalığıdır. Hastalık dünya genelinde kırsal alanlarda ve mera bölgelerinde yaygın olmakla birlikte çoğunlukla tarım ve hayvancılıkla uğraşan kişilerde saptanır. Nasıl bulaşır? Genellikle hem çiftlik hayvanları hem de insanlardaki enfeksiyonların asıl kaynağı köpeklerin dışkısı ile çevreye atılan parazit yumurtalarıdır. Rastgele ortama atılan hastalıklı doku ve organların köpekler tarafından yenilmesi sonucunda, parazit yumurtaları köpeğin dışkısı ile çevreye yayılır. Böylece su, toprak, ot, sebze ve meyve gibi yiyeceklere bulaşır. Hastalık, parazit yumurtası bulaşmış ot, sebze ve meyve gibi yiyeceklerin insanlar ve hayvanlar tarafından tüketilmesi, rüzgar ile uçuşan yumurtaların solunması ve paraziti taşıyan hayvanlara temas sonrası ellerin iyice yıkanmaması sonucu bulaşır. Belirtiler nelerdir? Hastalık insanda çok uzun yıllar belirti vermeyebilir. Kistler büyüdükçe yerleştiği organa göre belirtiler ortaya çıkar. Kistler karaciğere yerleştiğinde kişide bulantı, kusma, koyu renkli idrar, karın ağrısı ve karın şişkinliği gibi şikayetler görülebilir. Akciğere yerleştiğinde ise solunum sıkıntısı, öksürük, ağızdan kan gelmesi ve göğüs ağrısı görülebilir. Hatta kistlerin patlaması halinde kişinin ölümü ile sonuçlanabilir. Nasıl tedavi edilir? Hastalığın tedavisinde genellikle cerrahi yöntemler kullanılır. Nasıl korunulur? • Tüm kurum ve kuruluşlar tarafından multidisipliner bir yaklaşımla uygun korunma ve kontrol stratejilerinin belirlenmesi çok önemlidir. İnsanların bu hastalık hakkında bilinçlenmesi gerekmektedir. Hastalıkla mücadele ve korunmada farkındalığın arttırılması gereklidir. • Kurban kesimi için özel kesim yerleri kullanılmalı, kesimler veteriner hekim gözetiminde yapılmalıdır. Hayvanların kesilmesi, etin nakli ve pişirilmesi aşamalarında kişisel hijyen kurallarına uyulmalıdır. • Koyun, keçi, sığır gibi hayvanların kistli iç organları köpeklere yedirilmemeli, derin bir çukura gömülmelidir. • Köpekler yılda dört kez iç parazitlere karşı aşılanmalıdır. • Çocuklar eve geldiğinde ellerinin sabunlu su ile yıkanması sağlanmalıdır. • Hayvanlara dokunulduktan sonra eller mutlaka sabunlu su ile yıkanmalıdır. • Meyve ve sebzeler iyice yıkandıktan sonra yenilmeli ve kaynağı belli olmayan sular içilmemelidir.